Recensie: Lente (Seizoenencyclus #3)
Auteur: Ali Smith
Genre: Literatuur, Contemporary
Verschenen: 22 mei 2019 (Engels: 28 maart 2019)
Pagina's: 303
Uitgever: Prometheus
Originele titel: Spring (Seasonal #3)
Bindwijze: Paperback
Prijs: 21,99
Cijfer: 3.5/5 sterren
Wat is de verbindende factor tussen Katherine Mansfield, Charlie Chaplin, Shakespeare, Rilke, Beethoven, Brexit, het heden, het verleden, het noorden, het zuiden, het oosten, het westen, een man die treurt om een verloren tijd, een vrouw die verstrikt zit in de moderne tijd?
De lente. De grote koppelaar.
Met oog voor de migratie van verhalen in de loop van tijd en voortbordurend op Pericles, een van de meest resistente en speelse stukken van Shakespeare, vertelt Ali Smith het onmogelijke relaas van een onmogelijke tijd. In een tijd waarin we leven van muren en lockdown gooit Smith de deur open. De tijd waarin we leven verandert de natuur. Zal deze tijd ook de natuur van verhalen veranderen?
Hoop doet leven.
Lente maakt deel uit van de (los van elkaar te lezen) seizoenencyclus, een van de origineelste literaire series van onze tijd.
Toen ik zag dat er op Hebban een giveaway was van Ali Smith's Lente, was ik meteen enthousiast. Hoewel ik nog nooit haar boeken had gelezen, had ik er veel over gehoord. Ze worden namelijk continu geprezen. Zeker haar Seizoenencyclus, waarbij veel mensen erg lovend zijn over Herfst. Heel erg bedankt Hebban dat ik mee mocht doen met de leesclub!
Lente is het derde deel uit de Seizoenencyclus, waarvan gezegd wordt dat het prima los te lezen is van de rest. Of dit waar is? Niet echt. Het is waar dat ieder boek andere personages en een ander verhaal volgt, maar omdat deze serie niet echt gaat om het verhaal of de personages, mis je algauw verwijzingen naar thema's, motieven en onderwerpen, waar deze serie eigenlijk over gaat. De vier delen zijn met elkaar verbonden in de kleine details, en dus niet in het grote verhaal. Begin je dus niet bij het begin (zoals ik deed)? Dan mis je samenhang, omdat je de kleine details niet kent en daar dus niet op let. Dat wil niet zeggen dat het onmogelijk is om - in dit geval - bij Lente te beginnen. Je mist alleen maar 'wat'.
Ali Smith heeft een bijzondere schrijfstijl, al kan ik niet zeggen of dat aan deze serie ligt of aan haar schrijfstijl in het algemeen, omdat ik niets anders van haar heb gelezen. Smith is niet bang om de regels van interpunctie te overtreden. Zo bevat Lente (en ik neem aan dat de rest van deze serie dat ook heeft) meerdere hoofdstukken die uit een stroom van woorden bestaan. Zelfs de verhalende delen zijn niet geschreven volgens de 'standaard' regels. Gelukkig kon ik snel wennen aan deze manier van schrijven, al is het niet iets wat ik graag lees, omdat het veel moeite kost (vooral bij de hoofdstukken met de stroom van woorden).
En of de inhoud van het boek wat was? De korte hoofdstukken vond ik wat minder, wat voornamelijk kwam door de schrijfstijl en het groffe taalgebruik. De verhalende gedeelten waren veel fijner en interessanter om te lezen. De hoofdpersonen zijn allemaal personages die wat minder progressief zijn. Zo zijn ze bijvoorbeeld seksistisch, of xenofobisch. Dit zorgt ervoor dat je perspectieven krijgt die je zelf (misschien) niet hebt, en dat vond ik erg interessant. Ik ben erg benieuwd of dit ook het geval is bij de andere delen van deze serie.
Lente bevat ook nog eens een heleboel verwijzingen naar kunstwerken, schrijvers, muzikanten, en artiesten. Zelf heb ik er niet zoveel van kunnen begrijpen, omdat mijn kennis erg beperkt is. Ook vond ik het lastig om eruit te halen of de verwezen dingen fictief waren of juist niet. Uiteindelijk heb ik begrepen dat het merendeel non-fictie is. Het fijnst zou zijn als er bij iedere verwijzing een voetnoot zou zijn, zodat als je de verwijzing niet kent je het alsnog doorhebt, al is het nu ook wel goed, omdat het hele boek in een soort puzzel is veranderd waar je van alles uit kunt halen, zolang je maar genoeg kennis hebt. Dat gezegd, realiseer ik me nu dat deze serie dan eigenlijk best wel elitair is. Je begrijpt alles alleen maar als je heel erg bekend bent in bepaalde culturele kringen, en dan met name de Britse en Ierse.
Over het algemeen heb ik van Lente kunnen genieten. Het kostte wel enige moeite, en ik heb niet alles begrepen, maar wat ik wel heb kunnen begrijpen was erg interessant. Ik denk niet dat dit een serie is die zo aan te raden is; je moet tenslotte erin geïnteresseerd zijn om er moeite in te willen steken. Zeker als je kennis over Groot-Britannië en Ierland niet onwijs groot is (waar ik bij hoor). Ik ben benieuwd hoe de rest van deze serie is, dus ik ben van plan om ditmaal bij Herfst te beginnen en dan de rest in de volgorde van de uitgeefdatum te (her)lezen. Hopelijk steek ik dan wat meer op van dit boek.
(Deze recensie verscheen eerst op Hebban.)
Leesclubvragen
Vraag 1: De eerste indruk en verwachtingen
De cover is erg mooi, al weet ik eerlijk gezegd niet zo goed of ik het wel opgepakt zou hebben in de boekhandel als ik de Engelse versie niet al kende.
Nu ik het in handen heb ben ik erg enthousiast om te beginnen. Het is niet al te dik en de letters hebben een prettig formaat waardoor de pagina's niet te vol lijken.
B Wat zijn je verwachtingen voor dit boek?
Ik heb geen verwachtingen aangezien ik geen idee heb waar het boek over gaat. Het enige wat ik weet is dat veel mensen deze serie erg goed vinden, maar dat was het ook wel.
Oké, misschien heb ik één verwachting: dat ik het hopelijk leuk ga vinden.
Vraag 2: Cover en titel
A Wat vind je van de cover, past deze bij het boek?De cover past zeker bij de titel, omdat de meeste bloemen in de lente bloeien. Als er naar de specifieke bloemsoort wordt gekeken past het zoals [naam] zegt weer niet bij de lente. Of het bij het boek past is de vraag. Als er naar het plot gekeken wordt niet, omdat er geen bloemen in voorkomen. Daarentegen past het wel weer bij de hoofdstukken waar de lente de spreker is.
B Wat vind je van de titel, past deze bij het boek?
Om heel eerlijk te zijn zie ik de verbanden van dit boek met de lente niet zo goed. Als er niet gekeken wordt naar de kleine hoofdstukken waar de lente de hoofdpersoon is, speelt het grootste deel zich af in de herfst en alleen het einde in de lente.
Als er naar de serie gekeken wordt als geheel past de titel wel bij het boek, aangezien de lente het seizoen is dat na de winter komt.
Vraag 3: Opbouw boek - de korte verhalen
Het is geen boek met een doorlopend verhaal, maar een boek met korte en langere verhalen.
K1 - Pg 9 t/m 11
K2 - Pg 12 t/m 13
K2a - Pg 102 t/m 104
K3 - Pg 107 t/m 110
K4 - Pg 111 t/m 112
K5 - Pg 190 t/m 193
K6 - Pg 197 t/m 198
K7 - Pg 199 t/m 203
K7a - Pg 299 t/m 300
Ze zijn allemaal verschillend en toch hebben ze ook overeenkomsten
A Wat vond je van deze korte hoofdstukken
In het begin was het een beetje verwarrend omdat ieder hoofdstuk totaal anders was. Nadat Richard was geïntroduceerd (en zeker na deel twee), werd de opbouw per deel duidelijker en kon ik de korte hoofdstukken beter begrijpen. Ze waren niet mijn favoriet, maar ik vind ze ook niet vreselijk.
B Welke sprak je het meeste aan en waarom?
K1, K3, en K6 spraken mij het meest aan. Qua onderwerp niet, maar wel qua wijze hoe het is opgebouwd (hoewel dat ook weer iets is dat ik minder vind). Deze hoofdstukken waren lastig te lezen doordat ze één stroom van woorden zijn, zonder pauze's. Daarnaast waren de onderwerpen, hoewel ze zeer waar zijn (als in dat er mensen zijn die zo denken en dat zeggen) en dagelijks gebeuren, erg negatief en een herinnering aan hoeveel haat er in de wereld bestaat, waar ik niet echt zin in had. Deze minpunten werden goedgemaakt door de schrijfstijl. De snelle schrijfstijl geeft wel het gevoel alsof het een menigte die door elkaar zit te praten is, en reflecteert de sociale media van de dag van vandaag (zoals Twitter), waar dagelijks in snelle tempo verwijzingen en andere dingen naar elkaars hoofden worden geslingerd.
C Welke sprak je het minste aan en waarom?
K5 sprak mij het minste aan, omdat het vergeleken met de andere korte hoofdstukken nogal plots was en ik moeite had om erachter te komen wat dit hoofdstuk precies moest voorstellen, waar het precies over ging, en wie het vertelde.
D Welke connectie hebben deze verhalen met elkaar en met het totale boek?
De hoofdstukken met de stroom van woorden (K1, K3, en K6) hebben te maken met de hedendaagse thema's als Brexit, immigrant, representatie, enzovoorts, die voorkomen in de grote hoofdstukken.
De hoofdstukken die verteld worden door de lente (K2, K4, en K7) hebben te maken met de titel van het boek en de rol van de lente in het rest van het verhaal (die ik dus niet echt goed begreep).
Ik neem aan dat het hoofdstuk op pg 190 t/m 193(K5) ook met de lente te maken heeft, al is het net een andere manier als de hoofdstukken die steeds na de woordenstromen komen.
Dus in het kort hebben de korte hoofdstukken of met de hedendaagse thema's te maken, of met de lente, en is dat dus hun rol met elkaar en met het verhaal als geheel.
E Wie zijn volgens jou de 'we' in de rants waarmee de twee delen van Lente beginnen?
Hetgeen dat de 'we' zegt stelt de negatieve, vaak wat conservatieve reacties voor die worden gemaakt bij nieuwsberichten, social media-berichten, of in het hedendaagse leven. Dit betkent dat de 'we' waarschijnlijk de bevolking voorstelt die anti-x zijn x-phobisch (de 'x' is dat het van alles kan zijn), en negatief reageren op mensen en dingen die ze niet kennen, en zich daar ook niet aan willen aanpassen.
Vraag 4: Deel Richard en Paddy
A Wat vind je van dit deel?
Aangezien dit het eerste deel is, moest ik hier nog wennen aan de schrijfstijl en de manier hoe het verhaal in elkaar zat. Uiteindelijk kon ik er aan wennen, maar het was niet heel erg bijzonder of zo. Ik zou dit deel namelijk maar 3/5 of 3.5/5 sterren geven. Het was oké, om het zo maar te zeggen. De onderwerpen die benoemd werden waren erg interessant. Zo heb ik veel geleerd over de dood van Rilke en Mansfield, die ik hiervoor óf alleen van gehoord had, óf helemaal niet kende.
B Wat vind je van Richard en Paddy als personage?
Richard lijkt een beetje op die standaard oude blanke mannelijke personages die (voor mijn gevoel, dan) vaak in (Nederlandse) literatuur voorkomen. Een beetje 'meh' dus. Paddy was daarentegen een beetje het omgekeerde van Richard, maar ik gaf ook niet om haar. Het zijn wel goedgeschreven personages, want ze leken net echt. Zeg maar, het zou me niet verbazen als April een echt boek en film was, en dat alle films die genoemd worden echt waren.
C Waarom is er de denkbeeldige dochter?
De denkbeeldige dochter is vergelijkbaar met het internet van nu, met dat alles wat je zegt beoordeeld wordt. Als Richard iets seksistisch denkt, heeft de denkbeeldige dochter daar commentaar op om te zeggen of die gedachte wel of niet kan. Tevens is zij het onderbewustzijn van Richard, en hoe hij wil dat zijn dochter is/was.
D Heb je een citaat of een scène die je mooi of bijzonder vond, plaats die dan hier.
De scène waar Paddy en Richard het hebben over April en hoe het de levens van echte mensen romantiseert vond ik erg interessant (ergens bij p. 34 volgens mij). Het is iets dat ook nu gebeurd. Neem de musical Hamilton als voorbeeld. Daarin wordt het levensverhaal van Alexander Hamilton verteld. Om het verhaal vlot en simpeler te maken worden verschillende mensen niet genoemd en worden de personages sympatieker voorgesteld. Hierdoor wordt een waarheid achtergelaten dat niet echt waar is: het publiek blijft achter met fictieve versies van historische personen, waardoor de geschiedenis niet accuraat wordt tentoongesteld.
Dit zag ik terug in hoe Katherine Mansfield en Rainer Maria Rilke werden getoond in April, wat mij een nare nasmaak gaf. (Ik wil niet zeggen dat dit soort verhalen niet mogen, maar dat het duidelijk moet zijn dat ze (deels) fictief zijn en niet historisch akkuraat). Het is eigenlijk ook een beetje fanfictie over echte mensen, wat mij ongemakkelijk maakt.
Vraag 5: Deel Brit en Florence
A Wat vind je van dit deel?
Dit was mijn favoriete deel. Sowieso heb ik een zwak voor (slimme) kinderen in boeken voor volwassenen (neem Danny in The Shining van Stephen King, bijvoorbeeld), dus Florence was een fijne toevoeging. Het was ook interessant om te lezen, omdat Brit's meningen over de wereld anders zijn dan die van mij. Daarnaast weeft het einde van dit deel heel mooi de verhalen van Richard en Brit met elkaar.
Tevens was het erg boeiend om een setting te zien die ik niet eerder ben langsgekomen in een boek: het detentiecentrum. Hoe de gedetineerden behandeld werden... vreselijk.
B Wat vind je van Brit en Florence als personage?
Omdat Brit en ik een andere kijk op de wereld hebben, was het interessant om te lezen hoe zíj er naar kijkt.
Florence was een erg leuk personage, al is ze een beetje als de trope van het kind dat te slim is voor haar leeftijd. Haar kennis en haar daden zorgen er wel weer voor dat ze een beetje mythisch lijkt. Dit is wat Brit zich ook afvraagt voordat ze Florence heeft ontmoet: is het meisje nou echt of een verzinsel?
C Heb je een citaat of een scène die je mooi of bijzonder vond, plaats die dan hier.
Er was niet echt een scène die ik mooi of bijzonder vond.
Vraag 6: Laatste deel
In het laatste deel komen de verhalen van Richard, Brit en Florence samen en is Alda eraan toegevoegd.
A Wat vind je van dit deel?
Dit is mijn minst favoriete deel. Sowieso las ik dit deel wat sneller dan de eerdere twee delen, dus komt het denk ik daar ook door dat ik dit deel een beetje verwarrend vond. Voor mijn gevoel wordt er in dit deel veel meer gesprongen tussen verschillende tijden, wat al enigzins verwarrend is. Vooral het einde, als Richard zit te filmen, kon ik niet zo goed volgen. Waren de eerdere twee delen een verzinsel geweest? Is het verhaal eigenlijk anders verlopen doordat de verteller onbetrouwbaar is? Er waren denk ik gewoon te veel plottwists in een korte tijd.
B Heb je een citaat of een scène die je mooi of bijzonder vond, plaats die dan hier.
Er was geen citaat of scène die ik mooi of bijzonder vond.
C Wat vind je van de afronding van deze verhaallijnen?
Aan het begin van dit deel kon ik het verhaal nog goed volgen. Halverwege, het eind naderend, werd het erg vaag en kon ik niet meer goed volgen wat er precies gebeurde.
Hoe de verhaallijnen samenkwamen was erg leuk om te zien. Hoe ze concludeerden was dus iets minder.
Vraag 7: Thema's, motieven en boodschap
A Welke thema's heb je in dit boek kunnen ontdekken?
Immigratie (de gedeterneerden), het hebben van een thuis (Paddy als een thuis voor Richard, Florence die er geen heeft), controversiële meningen (Richard en Brit hebben deze vaak).
B Naast thema's zijn er ook motieven te ontdekken, steeds terugkerende dingen of gebeurtenissen. Welke motieven zijn je opgevallen?
De verwachtingen van de personages komen steeds niet uit. Brit wilde bijvoorbeeld naar de universiteit, maar kan dat niet doen. Brit wil een avontuur met Florence, maar het eindigt niet zoals ze wil. Richard filmt uiteindelijk toch geen April. Hij wordt toch niet overreden.
C Lente wordt een maatschappijkritische roman genoemd. Wat voor maatschappelijke boodschappen ben jij tegengekomen en welke vind je het treffendst?
Brexit, de nare kant van social media, maar voornamelijk immigratie. Paddy komt uit Ierland, Florence uit Griekenland (?), Brit is voor de Brexit, waarbij het deels ging om de immigranten die hun werk afpakten, het detentiecentrum, en ga zo maar door.
Vraag 8: Schrijfwijze en vertaling
A Wat vind je van de schrijfstijl van dit boek?
De schrijfstijl was even wennen, maar na een tijdje kon ik het wel waarderen omdat het een schrijfstijl is die ik niet vaak zie. Het kostte in het begin wel veel moeite om te begrijpen wat er precies allemaal gezegd werd. Het is niet een van mijn favoriete schrijfstijlen geworden, maar dat is niet erg.
Lente is vertaald vanuit het Engels naar het Nederlands door Karina van Santen en Marinte Vosmaer. In het interview met Karina over Winter is al te lezen hoe lastig het soms kan zijn.
B Was je je tijdens het lezen bewust dat je vertaalde literatuur las?
Tijdens het lezen was de vertaling niet storend om te lezen. Daardoor was ik niet heel erg bewust aan het denken dat dit vertaald werk was.
C Zijn er zinnen die je zijn opgevallen en waarbij je je hebt afgevraagd hoe dat in de originele taal zou zijn geweest? (Voor Engels lezers, zijn er zinnen waarvan je je hebt afgevraagd hoe die zijn vertaald?) 1 of 2 als voorbeeld is genoeg.
Alleen bij de korte hoofdstukken die uit een stroom van woorden bestaan. Daar was ik benieuwd hoe die eruit zagen in het Engels, maar dat was het ook wel.
Vraag 9: Het boek als geheel
We hebben de losse onderdelen nu besproken.
A Wat is je mening over het boek als geheel?
Het is erg interessant om te zien hoe Ali Smith verschillende onderwerpen die niets met elkaar te maken lijken hebben met elkaar verbindt in één verhaal. Hoewel het mij niet van mijn sokken heeft geblazen, ben ik alsnog blij dat ik dit boek heb mogen lezen.
B Het boek heeft veel verwijzingen naar personages, muziek, plaatsen en boeken. Heb je nog bepaalde dingen opgezocht?
Na het lezen van het gedeelte over hoe Rainer Maria Rilke en Katherine Mansfield aan hun eind zijn gekomen was ik nieuwsgierig naar of wat er in het boek staat wel klopte. Ik heb mijn onderzoek alleen op Wikipedia gedaan, waar ik over de levensloop van beide schrijvers heb gelezen. En ik heb de samenvatting van Pericles van Shakespeare opgezocht, omdat ik niet wist hoe die ging.
C Als je het boek zou moeten omschrijven in max 10 woorden, hoe zou dat zijn?
Hedendaagse problemen gepropt in één boek, verbonden in één hoofdplot.
Vraag 10: Laatste vragen
A Als je terug kijkt naar je verwachtingen die je had voor je aan het boek begon, zijn die dan uitgekomen?
Mijn enige verwachting (naast het hebben van geen verwachtingen) was de hoop dat ik het leuk zou vinden. Ik zou niet zeggen dat ik het fantastisch of geniaal vond, maar ik zou ook niet zeggen dat het stom was. Mijn interesse in Ali Smiths andere boeken is gewekt, al staan die niet heel erg hoog op de lijst met boeken die ik graag wil lezen.
B Ali Smith heeft nog andere boeken geschreven. Ga je nog een van die boeken lezen?
Als ik ooit Herfst, Winter en Zomer in de bibliotheek of voordelig te koop zie geef ik ze waarschijnlijk een kans (ik ben immers nieuwsgierig gemaakt naar hoe deze vier boeken met elkaar verbonden zijn). Een ander boek dat ik wellicht zou lezen zou Girl Meets Boy zijn, maar dat was het ook wel.
C Is er iets wat je nog hebt gemist in deze leesclub en/of is er nog iets wat je je medelezers zou willen vragen, dan kan je dat hier melden of vragen.
Ik kan op dit moment geen vragen bedenken die ik zou willen stellen.
Reacties
Een reactie posten